Point Zero

Kumusta, ka-blogs… Mag-iisang taon na yata akong wala, parang wala nang karapatang mangumusta, hehe. Basta, kumusta pa rin… Pasensya na, nagkasakit ako. Worst na pagkakasakit  ito, so far. Kamuntik na.  Anyway, buhay pa maski paano. Alam ko, bad timing, pasensya na. ..Walang kinalaman sa mga pangyayari rito sa blogging world ang pagkakasakit. Basta, hindi  absent dahil sa mga okrayan, owki? 🙂

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

O, sya, kukwento muna uli ang inyong lingkod para makabawi kahit paano…  Medyo matagal ko nang gustong isulat itong topic. Naaalala nyo, pag nagsusulat ang lola nyo sa English site, basta nagbanggit ng lugar sa sulatin, sinasabi rin gaano iyon kalayo sa capital? Halimbawa, sabi, ang Taal Basilica, 65 kms. South of Manila, ang Ilocos, 500 kms. North of Manila at ang Visayas region, 600kms. South of Manila. Hindi iyon para pa-nosebleed-in ang reader, hehe. Medyo ganoon daw pag pini-presume na foreigners ang magbabasa…

Ang premise, walang masyadong alam tungkol sa bansang dini-discuss ang readers. O, kung mayroon, konti lang… Halimbawa, very likely na capital lang ng Pilipinas ang alam nila. So, parang tuturuan ng nagsusulat, igi-giya niya ang reader, paano pumunta sa lugar na pinag-uusapan by saying how far the place is, from the country’s capital. Pag minsan, hindi lang kung North or South ang dapat ilagay – kailangan ding sabihin kung East or West. Iyon, ilalagay kung x  kms Northwest or x kms Southeast. Parang tinutulungan daw ang readers na maglakbay sa bansang ikinukwento? Parang ganoon…

Kung di gaanong pamilyar, basa kayo pag may time ng international page ng dyaryo. O, kaya ng Time magazine feature story, ganyan… Mapapansin nyo, kunwari ang ibinabalita sa article, tungkol sa isang bayan sa Peru… E, shaks na ‘yan, wala naman tayong gaanong alam about Peru except Machu Picchu, Incans at tortilla, haha. Puro dinig-dinig pa, kainaman na… I mean, wala naman tayong gaanong nasasalubong na Peruvian, di ba ga? Mexican, meron. O, kaya, movies about Colombian syndicates, haha. But not Peruvians… Mas sa History subject lang natin nasalubong ang Peru – ipina-memorize. O, alala nyo pa capital ng Peru? Korek, Lima! Lima na hindi five, hehe. Apir… 🙂

Anyway, pag nagbasa ng balita o article about isang bayan sa Peru, sa unahan, nakasulat agad ang Lima or ang major city ng bansa kung saan naka-base ang journalist na nagsulat. Makikita nyo, naka-enclose iyon sa parenthesis, bago mag-umpisa ang article…. Tapos, sa loob ng istorya, sasabihin kung ilang kilometro ang layo ng bayang pinag-uusapan  – ilang kilometro o milya mula sa country’s capital. Medyo ganoon… Para ring sa blog, bale tutulungan ang foreigner o isang di pamilyar na makalibot sa bansa, kahit sa pagbabasa lang… Mas mapupukaw daw ang interes ng bumabasa kung kayang i-locate ng isip or imagination nya ang lugar sa istorya o sa balita. Kahit pa, 5000 miles away siya, kung tutuusin…

E, asan ang Point Zero? Hihi, di nga… Aba, siyempre, dahil nasabi natin kung 65, 500 or 600 kilometers ang layo, ibig sabihin, may reference point – ang point zero. Pwera biro, may Point Zero talaga sa bawat bansa… Iyon ang umpisa, ang pinagsusukatan ng distance ng bawat lugar sa territory. Asan ito? Nasa Maynila? Sure? Final answer? Hihi, tama… Pero, asan sa Maynila? Nasaan sa Maynila ang Point Zero ng Pilipinas? Uy, totoong lugar ito, may marker at higit sa lahat, pwedeng puntahan… Ang Point Zero, mga kababayan, matatagpuan sa pinakatagong lugar na kung tawagin ay Luneta. Opo, andoon.  Malayo-layo sa giant statue ni Lapu-lapu, pero andoon sa parke. Kilometre Zero pala ang isa pang tawag, represented by Km 0, yon.

Actually, sa news and public affairs ng dalawang major TV stations, dalawang beses isang taon nila ipini-feature ang Point Zero. Hindi ko alam, baka mas madalas, pero twice a year ko lang natityempuhan… Basta, may reporter na pumupunta sa Luneta at ikinukwento kung ano halaga ng Point Zero sa buhay-buhay nating mga Pinoy.  Ngayon nyo lang narinig? Oks lang, kesa naman sa hindi nalaman… Tsaka ganito, pag nagbu-bus tayo papuntang probinsya, sa ticket natin, nakalagay ilang kilometro ang layo ng pupuntahan  – 80, 100 or 120 kms. ganyan… Oo, try nyong halughugin ang huling bus ticket, may kms talagang nakalagay ro’n. Sa Point Zero iyon ibinase. Hihi, aliw?  Ako man…

• An odometer or odograph is an instrument that indicates distance traveled by a vehicle, such as a bicycle or      automobile. The device may be electronic, mechanical or a combination of the two. The word derives from the Greek  hodos (“path” or “gateway”) and metron (“measure”). In countries where imperial units or US customary units are used, it is sometimes called a mileometer or milometer.

–              From Wikipedia, the free encyclopedia

Sa highways natin, sa gitna or islands, usually may sementong markers. Nakalagay ro’n gaano na kalayo ang lakbay, gaano kalayo mula Point Zero. Observe nyo pag pa-probinsya, may mga nakausling semento every kilometer of the way. Anong relevance sa atin? A, e, try nyong maligaw sa lugar na di pa marked ang roads, haha… Di nga, pakiramdam, nasa kadawagan, parang nag-i-stretch sa magpakailanman. Sa una, masaya… Until napansin nyong ang lalayo na ng pagitan ng bahay-bahay at parang walang mga tao sa lugar? Sakaling walang signal ang cell phone, patay… You are lost, officially, hehe. O, basta, pag nangyari yaon, kalma lang at hanap ng tagaroong magtuturo paano bumalik, sa daang kokonekta na sa national highway. Tandaan, don’t panic. 🙂

Ang alam ko rin lang dati, saan ang stop-over ng bus … Tapos, yong green signboards sa tabing-daan – Sta. Rosa exit, Calamba exit, San Miguel exit, Norzagaray exit? E, basta, yong mga ganoon ang tinatandaan, lalo na noong bata pa. E, ganito … Sa amin, pa-Southern Tagalog, may about 20 years na naranasan, ang dalas masiraan ng bus pag pauwi. Nag-o-overheat daw ang makina, iyon usual na paliwanag. Tapos, ihihinto kayong mga pasahero sa shoulder ng highway, pababain lahat. Maghihintay ng susunod na bus from the same company… Pag swerte, 15 minutes lang, makakasakay na uli. Other times, mga dalawang oras, mukha nang campers ang passengers, may dumi-dumi sa tuhod at siko. Nalanghap nyo na lahat ng usok ng malalaking trak, haha. Tapos, ang init… Mainit usually sa gilid ng highway at walang nabibilhan ng tubig at tissue, ‘yon.

Pero dahil sa mga pagkaantalang ganoon sa byahe, doon ko napansin at na-appreciate ang markers sa highways. May sukat pala talaga, may indicators ang mga lugar…  Sa ganoon nalaman pangalan at approximate distance ng bayan-bayang dinaraanan. Siyanga pala, geodetic engineers daw ang nagsusukat at gumagawa ng markers sa daan. Isinusunod raw ang mga iyon sa international standards…

Anyway highway, basta sa mga naisulat na may kilometer ng lugar na nakalagay, hindi pampaarte yon sa panulat at di rin panakot, ahaha. Kumbaga, device yaon para gawing reader-friendly ang sulatin… Owki? Apir. 🙂

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Ka-blogs, may sakit lang po ang lola nyo the last 10 months, kaya absent from the scene. Around the time na ini-edit huling post na 40km, masama na lagay… Hindi raw nagme-metabolize properly ang katawan at naapektuhan na ibang organs and functions. Kumbakit tumyempo sa kasagsagan ng kontrobersya dito sa blogging, di ko po masasagot. Ang alam ko, series of unfortunate events ang nangyari. Parang naka-quota na sa misfortunes ang blogger dito… Am sorry, di na nakabigay ng notice, lalo pa sa subscribers ng sites. Pasensya na… 🙂

Batid ko, hindi tumigil sa pang-ookray ang okrayers na tila baga pagkalaki ng kalaban, kailangang mai-bring down at all cost.  Am sorry, hindi po. Hindi po ako kalakihan o kalakasan, saan ba galing ang ideyang iyon… Sa pagkatanda ko, ang huling sinabi sa kilometric post, hindi ako maghahabla at tigilan na nila ang bullying para sila ay makapahinga. Tigilan na nila para hindi madagdagan ang guilt at paranoia sa mga nangyari. Ay sus, ito ngayon at tila ang intindi at pinalalabas pa rin, e, ihahabla ko sila? Mga kapatid, precisely kaya piniling huwag maghabla kahit pa may enough and valid reason to do so, e, para walang matakot – para wala ‘yong sinasabing chilling effect sa bloggers.

* Sa kabilang site po ilalathala ang karugtong nitong mensahe. Pakiabangan lamang sa darating na limang araw… Salamat. Sana kayo ay nasa mabuti… 🙂 🙂 🙂

• Sa isang araw na ang pic for this post, ha… Nalimutan na ng blogger paano magkabit ng pics, hehehe.

Usap-usap…

 

Hello, ka-blogs… Pasensya na, pansamantagal akong nawala at di na nakapagpaalam sa inyo. Na-injure ang kanang kamay ng lola nyo, ‘yon… Sa lahat ng pagkakasakit, ito ang di ko na-anticipate. Di ko naisip possibility na isang araw, mada-damage ang kamay, kanan pa, at mawawalan ng function. Kainaman na… Anyway, magaling na po. At sana, di na maulit, hakhak. Dumaan sa di ko mabuhat ang mug, di makapagsulat at masakit pag nagta-type, yon. Marunong pala akong magsulat using my left, haha, natutunan no’ng college, pag maraming kinokopya. Pero, ang hirap pa rin pala pag kanan na-damage. Parang naka-attach lang sa balikat ang isang kamay? Hihi. Pero walang gamit. Kakaibang experience…

Ay, sana andito pa rin kayo, ka-blogs at mambabasa. Salamat sa mga loyal na sumisilip at nagtitingin kung may update – na-miss ko kayo. Na-miss kong mag-blog at na-miss kong magbasa. Hindi rin ako masyadong nakabasa sa sites nyo, pasensya na. Ayoko masabik mag-blog habang disabled, hakhak. Pero, parang nakapahinga na rin and the time I was not here, generally productive. Sana okay kayo while I wasn’t around. Pasensya na talaga. Sus, di naman ako basta-basta aalis ng walang paalam, magpapaalam ako pag iiwan na blogging. Magpapaalam din, pag hihinto nang magsulat sa isang site, yon. Teka, nag-worry ba kayo? Natuwa yata kayo? Ehehe, kunwari, di ko narinig. Apir!

Salamat sa tatlong ka-blogs na sumulat at nangumusta, salamat sa concern nyo at pag-aalala. Sana, nasa maigi kayo… Salamat sa mga nag-iwan ng comment at nagtanong kung asan me, thank you. Salamat sa mga bumabalik, every so often, kahit walang bagong posts. Hindi naman nag-zero ang sites, thankfully… By the way, sa mga ka-blogs na nagpadala sa email ng posts para sa guest posting, salamat. Natutuwa ako sa inyo. Pasensya na sa delay, ha… Ilalathala na natin sila sa susunod. Salamat uli for obliging me. Open pa rin pala guest posting, sa mga ka-blog na nagnanais, pakipadala lamang sa email. ^_^

 

Nakakapanibagong bumalik, parang sanay na rin akong hindi blogging… Anyway, habang hinto sa pagba-blog, nasilip ko somehow ang mga nailathala. Marami-rami na pala naisulat, seryoso ang iba at mahahaba nga (!!!), compared sa usual blogs. Ay, I must have scared you, guys. Nalula siguro ang iba (o, ang marami? whehe) sa contents at nakomplikahan sa mga pinagsasabi … Tapos, yon, too well-structured daw ang mga sinulat. Gusto ko sanang magpaliwanag, isa-isahin sa inyo ang contexts ng posts, sabihin bakit at paano ko sila na-arrive at. Pero, may tags naman sila, andoon na subtexts.

Ayon, ituring nyo na lang, musings sila ng isang failing na ang eyesight, ahaha. Oo, yon. Ilang tumbling na lang, failing memory na rin lola nyo, hakhak. Malay nyo, may ilang mapupulot din sa mga pinagsasabi? Hoho. Marami sana akong gustong sabihin, mga gustong iwasto sa maling impressions, seemingly misplaced expectations, na-generate ng posts. Pero dati, may nagsabi sa akin, we hit the ground running daw. Wala raw room for false starts, walang excuses, walang alibis. Siguro nga… Thus, I won’t make any. Just be patient with me, pipol, and take the things I say at face value, ahaha. On the other hand, titingnan ko rin mga pwedeng gawin, para mas mapagaan at gawing mas madaling nguyain ang laman ng panulat. Titingnan ko…  Sa akin, blogging has enriched me, in many ways. And, most of you have been here with me. I thank you, sincerely. 🙂

 

 

Teka, parang ang drama naman nitong come back post. I’m baaack, yes. Pssst, kumusta kayo? 😉

 

sasamahan mo ba akong magbilang ng mga bituin?

 

Kung aking sasabihin, mga sakunang dumating

Iyo bang wiwikain – o, sinta, sumandal ka sa akin?

Malumanay ang bitiw, magiliw ang paling

Matatas ang tinig – iyong lungkot, dito ihabilin.

 

Kung masakit na kahapon, ako’y biglang dalawin

Kamay ko ay hahawakan at lubos na diringgin?

Tahimik na maglalakbay, sa ibang papawirin

Wika ay sasamahan kita – sa iyong paninimdim?

 

Ako ba ay iyong mamahalin, mula sa buwan, mga bituin at pabalik? 😉 / quoteko.co

 

 

 

 

 

 

 

 

Kung aking ihahayag, binabatang mga suliranin

Matamang makikinig, mapang-unawa mga tingin?

May pagsuyo ang haplos sa tulirong damdamin

Magalang na wika – dusa mo giliw, anupa’t akin din?

 

Kung isa-isahin, mga pangarap na ibinulong sa hangin

Mga hinagpis ng buhay, mga bigwas na anong tulin

Sasabihin ay hwag mag-alala, malamyos na sasabihin

Irog ko – ika’y sasamahan, magbilang ng mga bituin?

 

Kung ipapaabot sa mga ulap, mga munting hiling

Sa langit ibubulong, yaong kapirasong dalangin?

Nawa’y magkaroon ng katuparan, mga nais at ibigin 

Ng sinta kong tangi, magkayakap – atin silang tutupdin. 😉

 

panahon ng mahihinhin at magigiting

 

Ang panahon ng magigiting ay panahon din daw ng mahihinhin, sabi. Ang tinutukoy, ang chivalric era, mga kapatid… Sa panahon ng feudal or medieval times ipinanganak, nag-develop at lumaganap ang mga pagpapahalagang chivalric, sa Asya man o sa Europa. Tinangkilik ng maraming tao ang paniniwalang ito noong panahong tanggap na tanggap ang pandirigma bilang propesyon.

Marangal noon ang maging sundalo ng kilalang pinuno, angkan o hari. Sa nasabing panahon, class apart ang soldiers. Pagkakatapos ng digma, binibigyan sila ng pinagsisilbihan ng mga lupain at parangal at ng karapatang pumili ng babaeng makakasama sa buhay at magpamilya, kung nais.

 

Sa chivalric narrative, naiba ang imahe ng mandirigma bilang ruthless conqueror/ http://www.abc-clio.com

May history, pasensya naman… Usapang pag-ibig din ito, ka-blogs. 😉 Kunwari, may kasaysayan, history of courtly love… Anyway, feudal times, bago pa nagkaroon ng bansa-bansa, lahat ng nasasakupan ng feudal lord, pagmamay-ari niya. Ang mga lupain at teritoryong nasakop, mga hayop at pananim doon – kanya. Maging mga tao sa lugar, mga kapatid. Lalo na ang mga tao, ahaha. 🙂

Subjects, kung sila ay tawagin. Lalaki at babae, bata at matanda – pagmamay-ari sila noon ng lord ng lugar. Ang kalakaran sa Europa, sa daang taon, maaring sipingan ng panginoon ang lahat ng kababaihan sa distrito o probinsyang nasasakupan niya. Sa Asya, maaring mag-asawa ng marami ang hari at ang lords. Hindi naman nila inaasawa lahat, pumipili lang ng ilang dosena… 🙂

 

Sa mga pelikulang napapanood natin, karaniwan, sa gabi ng kasal ng nasasakupan, ang feudal lord muna ang sisiping sa bride. Pag sa ngayon, parang ang sakit pakinggan at tanggapin, para sa mga babae at maging sa mga lalaki… Pero, 400 taon, pabalik, ganoon ang umiral na kalakaran at paniniwala ng mga tao. Masaklap, sakali at tuwing maibigan ng lord ang isang babaeng may kasintahan na o asawa.

Masakit din sa pamilya, pag ang dalagita nila ay sapilitang kukunin para dalhin sa household ng feudal lord, bilang isa sa marami niyang asawa. Ngunit, tanging sa panggegera at pagpatay sa lord – maaring tumanggi o labanan ang kagustuhan ng panginoong nakakasakop. Hindi pa strictly monogamous ang pamilya ng naunang eras. Monogamous family as we know today, nitong mga huling centuries na lang na-institutionalized.

 

Anyway, kaiba sa karamihan ng mamamayan, soldiers ang unang nagkaroon ng karapatang magpamilya ng sarili at “ariin” exclusively ang asawa at mga anak na babae. Pribiliheyo iyon ng magigiting na sundalo – gantimpala sa kanila ng mga hari, lords at heneral – sa pagiging matapang nila sa digmaan. Ayon lang, madalas ay wala sila sa homefront, kundi nasa gera. Business nang mga kapanahunang iyon ang panlulusob, pasensya naman. 😉

 

Noon, inaasahang tapat ang asawang naiwan sa homefront, habang hinihikayat ang sundalong magkaroon ng affair sa bayang sinasakop/ http://www.medbherenn.com

The professional soldier was away most of the time – busy sa conquests.. Ang gera noon ay yaong naghaharap sa field ang magkatunggaling armies, hanggang magkaubusan ang mga panig. Tumatagal ng kung ilang taon o dekada, ang mga labanan at ang pagkalayo ng sundalo sa pamilya… Pinauso raw noon ang sinasabing chastity belt. Nagsisiguro lang daw. Kaysa naman, pag-uwi ng mga sundalo, ang kasintahan o asawa nila – asawa na pala ng iba… 🙂

 

Hala pa, basta, may mga pelikula at nobelang nagtatalakay nito… Sa atin, pag sinabing chivalric era, damsel-in-distress ang karaniwang naiisip – dilag na ililigtas ng prinsipeng makisig o ng mandirigmang matapang. Ayon lang, si aleng mahinhin ay nasa itaas ng tore o nasa isolated na palasyo (house arrest) o, nasa castle na pagkalayu-layo… Ay sus, kailangan pang labanan ng hero ang mga pirata, brigands at masasamang-loob – bago makarating sa tagong taguan ng dalagang marikit.

Pagdating ni ginoong matapang sa venue, mag-i-slay pa siya ng serpents, dragons, gargoyles na biglang nabuhay at iba pang kakaibang creatures – guarding the lady in isolation and insulation, hihi. Pero, huwag kayo, preserved ang beauty ng damsel – maski pa mga dayami, mga daga, suklay at salamin lang kasama niya sa tore. At ‘yon, siya ay kainaman ng hinhin… 😉

 

Ay, kung may Twitter na noon, sana, nai-Tweet niya location sa kanyang dashing savior, hihi. O, kung may Facebook sana, nakapag-network siya. After all, di madali ang maghintay ng kung ilang taon, cut off from the rest of the world… O, kung may blog na, naikwento sana nya updates – about cellmates nyang bubuwits. Ahihi, ang sama… 🙂

Anyway, mga kapatid, myth ang chivalric love. Legend… Kwento itong tinangkilik at pinalaganap ng marami at ipinasa sa mga henerasyon – hanggang sa naging larger than life na sa consciousness ng karamihan. Bawat isa yata sa atin, naanggihan nitong myth – sa mga usapan, sa ating mga nababasa at napapanood… Ang nasa likod nito, ang paniniwalang ang babae ay kailangan ng tagapagligtas – isang lalaking matapang sa labanan, pero gentleman. Yes. 😉

 

Sa pagtatagpo ng dalawa, maiwawaksi lahat ng dusa at pait ng mga nagdaang taon, sabi sa chivalric love/ http://www.pinterest.com

Sa mas modern interpretation ng chivalric myth, bored daw sa buhay nya ang babaeng single. Hindi madaling mabuhay sa inaaraw-araw – suklay ng suklay, abala sa pagtatago ng eyebags at pagtsi-check ng oiliness, ahihi. Samantala, ang lalaki raw namang single ay restless, dala ng sangkaterbang conquests na nilahukan, misadventures at mga paghimpil sa watering holes and brothels. Kailangan niya ng isang katuwang, magdo-domesticate sa kanya at magbibigay ng sense of home…

Sa pagtitiyap ng dalawa, maiiwasan nila ang bane of existence – likelihood na ang babae ay maging spinster at, ang lalaki ay maging lasenggong gala. Ayon lang, marapat nilang lampasan ang mga taon ng pagkainip at ang madudugong labanan – para ma-realize ang sitwasyong magsasalba sa kanila. Ang premise, temporarily dislodged itong select couple sa kanilang rightful place. Sa huli, ang pag-iibigan ang magbabalik sa dangal at lugar nila sa lipunan.

 

Sa chivalric love, virtues ang pagiging matapang at magiting ng lalaki at ang pagiging mahinhin at pasensyosa ng babae. Hindi sila pantay, sa totoo lang… Ang lalaki ay dapat experienced and been around… Matapang siya, pero  larawan ng disiplina at pagiging self-contained, sa harap ng babae. Sa kabilang banda, chaste and preserved dapat ang babae, inosente. Siya ay nasa pedestal, dugong-bughaw at mapino – ngunit kailangan pang kalagan at palayain…

Pre-Romantic era lumaganap ang chivalric love bilang mito – 11th and 12th centuries sa gitnang Europa – na-revive ng 14th century, na-carry over sa Napoleonic wars at may impluwensya pa rin, noong Digmaang Pandaigdig. Common connotation din – ang duel ng dalawang kampo o angkan – para isalba ang nakanti o nadungisang dangal o manly honor. O kaya, magdudwelo ang dalawang lalaki – para sa affection ng babaeng napupusuan. Ahihi, nakakahaba ito ng hair… 😉

 

Daan taon na raw laganap ang chivalric myth, bago pa ang kwento ng round table ni King Arthur at kanyang knights/ http://www.spanishdict.com

 

Honor among men sa panahong wala sila sa battlefields, protection of the women and children (bilang mahihina) at courtly love o pagiging gentleman sa mga okasyon – core principles ng chivalry. Ito ay code of conduct ng mga sundalo during peacetimes – pag sila ay nasa korte ng hari o nasa villa (bigay ng hari o lord na pinagsisilbihan). Kung gaano kagigiting sa labanan ang mga piling mandirigma, siya namang bini ng kanilang kilos, in between wars…

 

Ang Anna Karenina ni Tolstoy ay set noong 1873, panahong ino-observe ang gallantry sa altasosyedad ng Russia. Ngunit, realism na ang take ng narrative ng nobela/ entertainmentrealm.com

Bilang kagawian – may rituals, weapons and tools na kasama – ang pagiging chivalric. May pokus din ang pagpapahalaga sa tindig at deportment – lalo pag ang soldier ay nasa mga pampublikong pagtitipon. Over the centuries, in-adopt ang chivalry bilang manners o refinements sa high society. Katagalan, nag-evolve na rin – from chivalry to gallantry…  At hindi na lamang sila kondukta ng  high officials ng digma – pati na rin ng mayayaman at mga may sinasabi…

 

Lumaganap ito  – sa elite circles, sa mga gitnang uri at hanggang sa ibaba… Sa ngayon, may mga pelikula, madungis at mababang klaseng tao ang bida, ngunit “gentleman” kumilos (may ganito rin tayong nasasalubong sa tunay na buhay). Mayroon din, babaeng pinagpasa-pasahan na raw ng mga lalaki sa pamayanan, pero sa kilos at attitude, siya ay “lady of the house.” Ang setting ay kadalasan sa isang rundown na pubhouse, sa isang di-kilalang bayan…

Marahil, ipinapakita ng mga ganitong likha – paano napa-popularize ang isang culture na dati, kalinangan at gawi lamang ng mga pili… Sa klasikong Panitikan pala, Don Quixote de la Mancha ang unang aklat na tumuligsa sa values ng chivalry, nalimbag noong 1603. Ang karakter daw ni Don Quixote at ng kanyang kabayo, parody ng mananakop… Ang akda ay satire sa Espanya, isa sa mga unang nasyon sa Europa. Kaaagaw pa lang noon ng Spain ng korona ng panggagahis – pagiging world power – mula sa bansang Portugal.

 

Kulang-kulang isang libong taon umiral at nanaig ang medieval o feudal system sa Europa. Sa ibang mga kontinente at bansa mas matagal pa… Hindi nakapagtataka, ang feudal culture at ang kakabit nitong mito o, alamat ng chivalry, napakalalim sa kamalayan ng laksa... Kumiliti ito sa imahinasyon ng milyon, sa  maraming henerasyon – may rituals and ceremonies, tinatangkilik ng husto at naging way of life na …

 

Sa chivalric love, dugong bughaw at mapino ang babae, habang mabini ang lalaking tagapagtanggol at mangingibig…/ gynocentrism.com

Ang chivalry ay isang kabigha-bighaning kwento – miyembro ng nobility ang mga bida, set sa mga kahariang may palasyo at kastilyo at, may mga balakid na kahindik-hindik. May mga moog na dapat pabagsakin, standing armies na kailangang lipulin at prinsesang kailangang iligtas… Mayroon ding magic spell, black spell, pirates and bandits, dangal na nakasalang at sa huli, gantimpala – matamis and hard-earned na pag-iibigan.

 

Bakit hindi sisikat at tatangkilikin? Hindi ba ganito ang buhay at pag-ibig na pinapangarap ng bawat isa? 😉

 

Maiba tayo sandali, ang tragic love story nina Romeo at Juliet, star-crossed lovers, naisulat ni Shakespeare, 1595. Marami ang nagsasabi, “romantic” ang kwento ng pag-iibigan ng dalawa. Kung mag-i-istrikto, chivalric love ang ipino-portray sa nasabing akda. Ang romantisismo bilang philosophical thought at kilusan sa panitikan at sining, lilitaw at madi-develop, bandang dulo pa ng 18th century.

Bukod sa may duel scene sa Romeo and Juliet, may warring families sa kwento, siyempre, at may balcony scene (na siyang nakaka-in love, hihi). Ang eksena sa balkonahe – nagpalitan sina Romeo at Juliet ng moving dialogues habang si Romeo ay naglalambitin sa vines-vines – katulad ng sa chivalric narrative — may prinsipe sa ibaba, may royal-blooded na dilag sa itaas, anxious sa kahihintay sa matikas nyang tagapagligtas. Pansinin, nasa pedestal pa ang heroine, sa Romeo and Juliet…

 

Marahil, romantic ang istorya nina Romeo at Juliet pagkat tulad ng mga romantikong likha, maraming ulit pumapel sa kwento ang chance. Present din ang isang element ng romantisismo – seeming impossibility of the situation. Pasensya na, uuna ng kaunti sa discussions on romanticism… Ay, sus, nakakatunaw ang romantic stories… Gaya rin naman, nakakagiliw at nakaka-flatter palagi ang bawat encounter natin sa chivalric acts (rare ang chivalric and gallant men), hihi.

 

Lalagi sa atin ang alaala ng Paris, sabi ng bidang lalaki sa bidang babae sa pelikulang Casablanca/ movies.film-cine.com

Touching ang romantic beliefs and stories – kaygaganda, gayong hindi nari-realize ang pag-iibigan, pasaway… Halimbawa, ang Gone With the Wind at ang Casablanca, mga pelikulang nakatatak sa ating mga puso. Hindi doon nagkatuluyan ang mag-sweetheart. For some reason, hindi… Bilang palabas, nakakakilig sila at nakakahipo sa ating pakiramdam. Bilang manonood at taga-pakinig, paulit-ulit natin silang binabalikan, gusto nating isulat muli ang kwento…

Sa chivalric narrative, larger than life ang hero at heroine at sangkatutak ang balakid sa kanilang pag-iibigan. Sa romanticism, ibababa na mula sa pedestal ang babaeng birheng ubod ng hinhin, habang ang herong kakaiba ang tapang at nagmula pa sa malayong kaharian, medyo magmumukha nang tao. Hihi, oo, yon… 😉 In ordinary human form ang mga bida sa romantic narrative, mga kapatid. Malo-localize din ang kwento.

 

Sa romantic narrative, wala nang kastilyong matayog, may bantay na ubod ng bangis at nakakatakot, sa isang malapantasyang lugar…  Mga taong pangkaraniwan na ang bida rito – may kalakasan at kahinaan, may kadakilaan at kababaan. Tao bilang individuals ang tina-tackle sa romanticism… Ang heroes ay di na maglalakbay ng milya-milya o maghihintay ng mga taon, kasalubong ay dangers and adventures.

 

Subalit, may inner journey madalas sa kwentong romantiko, may inner turbulence and conflicts. Mga panloob na ligalig ng human beings, madalas na tema ng romanticism.

 

Kako dati, pagkaromantic ng nobelang Frankenstein ni Mary Shelley at ng Les Miserables ni Victor Hugo. Set locally ang Frankenstein, sa estate ng isang upper middle class family sa Geneva. Ang bida, si Dr. Frankenstein, namatayan ng asawa. Mahal na mahal niya ang kabiyak, nilabag ng doktor ang Hippocratic Oath – tinangka niyang buhayin ito muli. Most dramatic scene? Noong isinasayaw niya ang esposa – wala pa ring buhay. Palpak ang experiment…

Ang Les Miserables, sa kalsada ng Paris at sa isang liblib na bayan sa Pransya ang settings. Ang most dramatic scene…. di ko ikukwento, ahihi. Ayyy, basahin nyo…. True, dati ko pang ini-endorse ang aklat sa posts. Wawa naman me, para nang sirang plaka, hihi… Basahin nyo Les Mis, tapos kwento kayo, sige na… Bakit at paano sumisibol ang pag-ibig sa mga tao sa low class districts? Tapos, lagyan nyo na rin ng video nyo ng I Dreamed a Dream, ahihi… 😉

 

Magkasabay lumago bilang philosophical thoughts and movements ang romanticism and nationalism. Bilang sentimyento ng tao, matagal bago sila isinilang, na-develop at lumaganap. Namayagpag muna at tinangkilik ng husto ang chivalric narrative, bago pa nakilala at niyakap ng mga tao ang romantisismo at binigyang buhay ito sa nationalist movements. Sabi ng kwentong chivalric, travel and conquer the world, brave its dangers, be noble and patient, for in the end, you will find your one great, true love. Ayiii, kakakilig.

Kabaligtaran ang romantic narrative – kwentong conquer the self ito, ahihi. Oo, may trek back to a time long gone ang romanticism – pag-alam sa panloob na desires, impulses and long-held beliefs ng tao. Ang promise naman nito, pag nakilala ang sarili, noon kakayaning magmahal ng tao. Pero, at the same time, siya ay nanawagan ng pagkakaisa – nationalism –  pagsasama-sama ng mga grupo, para sa mithing mas magandang bukas. Ahihi, nosebleed? Basta, parang ganito – birthing ng nation, birthing din ng individual.  Ganoon daw, sabi sa history of ideas…

 

Ang painting ni Dahl ay kumakatawan sa Romantisismo/ http://www.skd.museum

 

Matatagpuan ba ang tunay na pag-ibig sa romantic narrative? Almost. Yown… Tangential ang relationship and connection na ipino-portray sa kwentong romantiko. Pasensya (sa inyo at sa akin, hehe), may Math. Math talaga… Isang tuldok na lang, buo na sana ang circle. Pero, hindi nailagay ang kaisa-isang tuldok na iyon sa romantic narrative. Kaya nakakainis… Pag nanonood o nakikinig tayo ng romantic love stories, gusto nating palitan ang ending. Kaya rin ito addictive – parang gusto nating itama ang mali? Gusto natin, tayo ang writer at director ng kwento (hahaha, feelingera lang).

Sa nationalistic movements o sa pagsasabuhay ng romantic ideas, may patayan at laglagan sa hanay mismo ng mga namuno sa kilusan, para maipundar ang isang nasyon. Kung babalikan ang history ng mga bansa sa Europa at Asya, may ganyan parati.  Maaalala natin, may na-coin na phrase, “the blood of the sons and daughters of the revolution. “ Yown. May betrayal lagi, for some reason. May pagtalikod at paglayo… Hindi raw madali ang pagsilang ng indibidwal at ng nasyon. 🙂

 

Bibihira na ang mga lalaking nagbubuhat ng silya para sa babae/ dalrock.wordpress.com

Anyway, ang gusto lang naman natin, buhay na may pag-ibig. Para naman masaya… Ke-chivalric pa iyan, ke-romantic ang narrative- narrative, basta nararamdaman nating in love tayo at loved din, hihi. Naman…  Siyempre, gusto natin, may fairy tale – para maski minsan, maranasan nating ma-sweep off our feet. O, di ba? Oo, yong hindi simpleng nagka-crush (crash and burn), hihi o, nag-fall at hindi na nakabangon, ang sama…

Ay, gusto natin ang pakiramdam na minsan, may handang magpakamatay para sa atin (ang sama talaga). O kaya, minsan, magselos tayo ng matindi, parang handa tayong pumatay at lasunin(hihi)  o pulbusin – ang kaagaw natin sa pag-e-beg, haha (masama talaga ang epekto ng love 😉 ). Gusto nating maranasan lahat-lahat, as in…

 

Iyon yata ang point – ang pag-ibig ay pagdanas ng buhay in its fullest and most various. Yown. Kaya ito mahirap makamit agad, sabi…

 

At ang tao raw, daraan sa stage na chivalric pa ang concept natin ng pag-ibig (fantasy world daw ang chivalric love and often leads to frustration and abuse) at sa romantic stage, kung kailan andyan na at halos hawak na natin – pero di nailagay ang kaisa-isang tuldok. Pero, may natutunan tayo rito, marami itong ibinukas para sa atin… Pagkatapos, handa na raw tayo sa totoo…

 

Sa ngayon, batid natin – nag-iba na rin ang anyo at gawi ng chivalry/ http://www.answerbag.com

 

Realistic daw ang tunay na pag-ibig, mga kapatid. Para nga… Tingin nyo? 😉

 

bukas na pinto…

 

 

Maligayang araw ng mga puso. Para sa iyo, ang bukas na pinto ay… 😉

 

I-click ito para sa liriko ng awitin.

 

impluwensya ng ka-blogs sa panulat

 

Kumusta kayo? Ang tagal ko palang nawala – kumusta naman daw yon? 😉

 

Napaka-dynamic at interactive na platform ng blog, wari ko… 🙂 Tinginan at palitan tayo parati rito ng lungkot, saya, hinagpis, pagtataka, pagdurusa, karunungan, kababawan, tsika-chenes,  katatawanan at pagkamalikhain. Silipan tayo ng silipan kung ano ang mga pwedeng sabihin, isulat, talakayin at ihapag sa isang forum na ang daming taong pwedeng makakita, makabasa at makarinig sa pinagsasabi natin. Hihi, tayo na…

Siyempre, madalas nating bitaw, wala lang tayong magawa. Blog tayo ngayon, haha. Kunwari ba, may ginagawa na tayo pag naka-blog na? Hihi, ang sama… Siguro, pag nagsusulat tayo sa blog, kinukumbinsi natin ang mga sarili – may maaari pang magawa… Hindi puro pagmamaktol o puro pagpapapansin o puro paglalabas lamang ng sama ng loob. May naayos din, may inaabot, kahit paano, ang mga kadaldalan natin dito,hihi… May nasisinop na salansan, may naiiba at pana-panahon, may napapalitan. Maski sa sarili man lang natin – may nababago tayo.

 

At the least, nakakapaghayag tayo. Nakakapagsanay na mag-isip at magsulat. Naipapaskil natin sa madla ang mga kaganapan sa ating munting mundo, naipapaalam nating buhay pa tayo, hihi at nakakapag-isip pa, haha. Hindi nga lang parating diretso ang ating naiisip. Yon. Mas madalas, maraming liko, patawing-tawing sa kung saan-saan at pahinto-hinto – sa mga tabing-daan at sulok. Kung minsan, naliligaw. O, napapatid, nadudulas. Nasasaktan din, umaaray at napapamura. Nagugumilahanan, nalilito, nalalabuan… Pero, nag-umpisa tayong naghahanap ng linaw. Naghahagilap ng mga sagot. Gayong di tayo sigurado – may sagot nga ba, o, kung dapat pa bang itanong. Hihihi…

Nag-i-inspire daw tayo pag nagsusulat, senga? Sarili ba natin ang ating ini-inspire sa mga isinusulat natin o ang ibang tao? Pareho siguro… Ano pala ang ini-inspire natin? Hahaha. Hindi nga… Nag-i-inspire ba tayo ng saya, tuwa, kagalakan? O, kaba, galit, takot – sa nakakabasa ng ating mga sulatin? Kahihiyan, nag-i-inspire tayo nito? May mga ipinapaalala tayo sa iba sa simpleng pagbanggit ng isang bagay o, sa paglalagay ng isang larawan sa post, at mayroon tayong binubuhay – akala ng nagbabasa – patay na, dati pa, hihi… Sa blog, tila inaayos natin ang magulo. Pero, ginugulo rin yata natin ang mga bagay at usaping parang ayos na, hihi. Ang gulo natin, sa totoo lang… 😉

 

Ang manunulat ay nagpo-flourish, hindi sa isang isla, kundi sa isang pamayanan/ jadevarden.blogspot.com

 

Anyway, kwento ito, mahabang pasakalye – tungkol sa mga taong nanggulo sa akin, haha. Bilang blogger, akala ko noon fully equipped na sa pagsusulat sa blog. Dangan kasi,  may mga nabasa nang kung anu-ano ang lola nyo, maraming taong nakasalubong, naranasang hirap, dusa  at saya at, may mga salitang imbak sa taguan. Akala, papalaot at gagaod ako sa isperyo ng blog – undisturbed… Ay, sus, I spoke too soon, mga kapatid. Kahit pala suplada (hihi), sabihin pang may ipong bokabularyo at may attitude ang blogger, mai-impluwensyahan pa rin  ng kapwa manunulat sa blog. May epekto at epekto pa rin ang mga panulat at bigkas ng ka-blogs. Mayroon, mayroon… 🙂

 

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

 

mga panulat nina singkamas, pointless paranoia at daydreamer – early twenties na mga bata ito. oo, bata pa sila, sa tingin ko. mas sa english sila nagsusulat madalas. ang huhusay rin pala ng ilan nilang compositions sa Tagalog. oo, sila na, haha… anyway, ang gusto kong sabihin, literary silang magsulat, true. hindi ko alam kung paano at bakit at kung dapat ko pang pakialaman, gayong matagal nang di nadi-detect ang presence nila sa aking sites (haha, peace). pero, kung may nagsasabi o nagrereklamong “literary” ang mga pinagsasabi ko sa blogs, sa sites nila kayo pumunta, di nga… sila ang mas guilty dyaan, mga kapatid. sa kanila lang ako nangongopya, wari ko, ahaha.

walang particular posts akong mai-a-attribute sa kanila (maliban sa influence ni singkamas para maisulat ang Minsan, Dumating Ka sa Buhay Ko sa DPSA), pero upon reading their entries, may magli-linger sa iyong pakiramdam? parang longings of the human heart chorvah, hihihi – tahimik na kalungkutan, kabalintunaang dadalhin ng habambuhay at mga kalituhan ng pagkatao – di pa alam kung saan at paano ilulugar… yown. may pagkakataong masisidhi ang pakiramdam sa kanilang mga panulat, may panahong sumisigaw ng hustisya at mayroon, nagsasabing kakayanin ko – maski para namang hindi, haha. medyo emotional, subjective and random ang entries nila. raw na raw, kung minsan (peace!)…

pero, kung masusundan nyo ang mga panulat at angas nila sa buhay (hihi), may makikitang patterns. saka, mahuhusay silang rumamdam at kaya nilang isatitik ang mga iyon… may grammatical errors (sino ba namang wala?), pero hindi na dapat pagtuunan pa ng pansin, kung ang sukatan din lang ay originality ng point of view at husay ng rendition(naks!) nitong mga manunulat cum bloggers. palagay ko, they have influenced my writings so far, in the way that they hinted so much – doon sa mga hindi nila sinabi ng tuwiran sa kanilang panulat. sila ang magagaling sa pag-relate ng serendipity encounters. kaya nilang paitsurahan sa readers – Ano ang nadama at naisip ng character sa pagbukas o pagsara pa lang ng pinto? ayon… 🙂

 

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

 

Ka-blogs, hindi ko na kayo nasulatan sa email for the advanced notice, pasensya na. Sana, pleasantly surprised kayo, ahihi. Itanggi nyo na lang, kung ayaw nyong nababanggit ko kayo, whaha… Seriously, maari nyong ipaabot sa akin sa comment o sa email, kung nais, ilagay natin URL nyo. Pati reklamo, kung mali o kulang ang description… Am willing to revise, adjust or make changes, sabihin nyo laang… 🙂 Gan’to, balak ng lola nyo, mag-feature ng ka-blogs na nag-impluwensya sa panulat, pana-panahon. Ito ang una, yon… ^^

Ahaha, may allegation, ang inyong lingkod daw ay masyadong pormal, seryoso at literary magsulat. Pag minsan lang totoo ‘yon. Saka, anlagay ako lang? Hihi… Gusto kong magturo ng ibang suspects, peace! Mga kapatid, by their very nature, Literature in general and poetry in particular, are elite forms of art. Hindi sila na-a-arrive at, sa pagdukwang lang o pagbuntung-hininga ng isang tao… Ang pagsulat ng tula, parang pag-wring ng iron – paulit-ulit na pinaiinitan at hinuhugisan – bago mapalabas ang magandang likha…

Sa kabilang banda, ang panitikan at mga tula, hindi rin naman imposible para sa karaniwang tao. Di ko pa nakikita at naririnig itong sina ka-blogs ng harapan… Pero, pero, pakiramdam ko, noong nag-aaral pa sila, nauubusan din sila ng baon – just like anybody. Hindi sila kasama sa in crowd ng campus, sa hula ko. Nagkaroon sila noon ng crush na sinulyap-sulyapan lang nila, sa mahabang panahon (peace!), naalangan sila… All am saying, di naman sila gaanong kakaiba – sa iyo, sa akin, sa atin.

That these ka-blogs churn out “literary” pieces sa blog, sets them apart, somehow. Pero ang sisi or credit, wari, mas masipag silang magbasa kaysa sa karaniwan. Mas trying hard din silang mag-praktis magsulat. Now na accessible na sa atin ang mga tagu-tago nila noon (hihi), mas mabuti, basahin natin at tangkilikin. I-appreciate, pag sulatin ay mahuhusay at magaganda… Elegante or structured man ang sulatin nina ka-blogs, e, wari ko, marami-raming effort puhunan… Pag minsan, parang di na natin halata mga pinagtahian, hihi, pero tinyaga nila ‘yon, kinalas at binuo ng ilang ulit, wari ko.  Their writings are cool, yon… 😉

Ka-blogs, ibinubukas ko ang sites para sa guest posting, ipadala nyo lang copy ng napipisil nyong likha sa email – sasaliwngawit(at)yahoo(dot)com. Kayo na mag-edit… Isa o dalawang guest post maari nating ilathala, sa alinmang site, sa bawat buwan. Para sumaya tayo at maka-tambay rin sulatin nyo sa ibang bahay, ahihi. Hindi kelangan hifalutin’ ang paksa, basta maganda, whehe – pwedeng tungkol sa pagbili ng float sa McDo. Ta’s ililibre nyo ako ng cheeseburger, pag nagkita tayo, hakhak.  Pwede ring picture post, oo. Basta, seryosong paanyaya ‘to… 😉 🙂

 

Happy New year sa inyo! Huli ang bati banda rito, hihi… Basta, sana ay mas full of life ang 2014 para sa atin. Mabuhay kayo… 🙂

 

Ay, mabalik tayo sa usapang pinto, hihi. Sa inyo, ano ang pumapasok sa isip, pag binubuksan ang pinto?… 😉

 

Walang pamagat

 

Sa mga daang tinahak, kayraming nakahandusay na pangarap 

Nagpipilit gumaod, anumang bangis – mga alon sa dagat

Kakayanin pang maghawan ng daan, tungo ro’n sa hinaharap?

Kaylayo ng tatawirin – ilang bundok, kaparangan at labak.

 

Pagod ang panulat, damdamin ay salat

Wala nang tinta – himig wari, namamalat…

Itabi muna ang pluma, iligpit mga kalat

Ihimlay ang pakiramdam, unan ay mga ulap. 😉

 

Maglaan ng panahon para masdan ang mga ulap../ learningdevelopmentactivities.blogspot.com

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dalawang taon na pala… :)

 

Buti, ipinaalala ni Ginoong WordPress, Nov. 21 pala nai-rehistro ang SSA/

 

 

You registered on WordPress.com 2 years ago!

Thanks for flying with us. Keep up the good blogging!

 

 

 

Nakadalawang taon na rin pala… :)/ http://www.aliceinnappyland.com

 

                                                                      Lab, lab, lab… 🙂 🙂 🙂 

 

Ang lugar sa panulat

 

Hello, ka-blogs… Ang tagal na, di ko pa natutupad ang pangakong magsulat uli tungkol sa isang mataong lugar sa Kamaynilaan. Ahaha, kalye ng Nakpil sa Maynila o, Cubao sa Quezon City, senga? Ayan ata ang nabanggit ko sa inyo dati, inaambisyon ko, whehe. Pasensya na, wala pa – di ko pa naiintindi… 🙂

 

Nais nating dalhin ang mambabasa sa isang lugar, sa isang panahon at ipadama sa kanila ang ating naramdaman/ http://www.aladdin.st

Ang huli pa, yong Sa Mabini Tayo Pumadpad, sa Maynila rin… Hindi nag-click ‘yaong post sa ka-blogs, hihi. Intense yata ang naging dating sa readers? Pero, sadyang gano’n ang itsura ng Mabini noon, ganoon ang ambiance… Maraming mga sundalo roong puti, andoon pag off duty. Actually, after ko iyon i-publish, nakabasa ng ilang blogs ng mga puting madalas doon noong araw. Nahiya naman ako, ang mild ng kwento ko, hahaha. Mas makukulay ang sa kanila, di nga… Iba ang description nila — lugar daw iyon kung saan nila hinuhubad ang restraint, sabihin pa…

 

Bago iyon, naunang naisulat at nailathala ang Ibang Silip sa Sta. Mesa. Maraming salamat sa mga kapatid na matyagang nagbasa ng may kahabaang o istorya, haha. 🙂 Ang background story ng post, inilagay ko na pala mismo sa loob ng akda… Mas nauna pa roon, ang kwentong Recto at Avenida. Ang Recto, malapit sa loob ng blogger dito, true. Dyaan ako unang dinala ng ate ko pagtutuntong ng Maynila, yihee! Oo, nasa elementary pa me noon at nanood kami ro’n ng sine… Wow experience na ‘yon sa akin, that time, hihi. Ang sine? Zapped, si Ralph Macchio ang bida. Aysows, tanda pa talaga… 😉

Ang Avenida, malapit din sa akin… May dalawang ate (ibang mga ate), salesgirls sila noon ng pantalon sa Uniwide Carriedo, along Rizal Avenue. Ayon, madalas ako noong gumawi sa Avenida… Pinupuntahan ko sila, after class o basta bakante. Parang namamasyal na rin, nag-iikot sa department store, nagtitingin-tingin. Minsan, hinihintay ko sila, sabay-sabay na pag-uwi. Bonding na namin ‘yon… Working students sila – wala kaming gaanong pagkakataong magkita at mag-usap. Bale, si young sister nila ay naglilikot – habang sila, naglilista ng imbentaryo. 😉

 

Hindi ko alam kung ilang porsyento ng sarili ang interesadong balikan yaong mga lumang panulukan sa Maynila – mga landas na tinahak ng pares ng paang gala, noong unang tatlong taon sa Kamaynilaan… Ilang porsyento ang napukaw dahil sa kwentuhan namin ng isang ka-blog sa email, tungkol sa mga eksenang unang bumungad sa paningin, pagtuntong sa sentrong lungsod ng bansa… Ilang bahagi ang galing sa curiosity, ilan ang dala ng nostalgia para sa isang luma ngunit pamilyar na lugar at, ilang bahagi ang nangungulit lang, naghahanap ng updates? Hindi ko alam…

 

Ang lumang sarili ay bumabalik sa isang lugar, dala ay bago na nga bang pagtanaw?/ enchantedinkpot.livejournal.com

 

Medyo matagal ang the making ng nasabing lathalain… Tatlong beses kong dinalaw ang nasabing avenues para sa sanaysay. Pag sa kasalukuyan titingnan, parang ang weird… Maluho at makain sa oras ang bumalik sa isang lumang lunan – para tahiin muli sa alaala ang dati pang panahon at pangyayari – para ikumpara sa anong meron sa ngayon. Ang unang punta, sinadya talaga, haha. Ang ikalawa at ang huli – galing sa ibang lugar, hindi dapat doon mismo dumaan… Pero suminsay nga at nagmasid – sa magka-krus na panulukan – dinama ang paligid, minasdan ang mga tao roon at kinapa ang sariling pakiramdam.

Isa roon, galing ako sa probinsya. Pagdaan sa lugar, umupo sa Little Hollywood restaurant at um-order ang inyong lingkod ng kape. Hindi lang dahil sa mahilig sa kape, haha, pero kailangan ko ng masusulatan, hihi. So, nagkape nga, kahit kainitan – para maka-avail ng table tissue o napkin, susulatan ng observations. Whehe, aliw na buhay ng isang aspiring writer… So, ayon, sa magaspang na tissue ng kainan naisulat ang notes para sa Sa May Kanto ng Avenida at Recto, ahaha. Classic? Mahigit dalawang linggo sa bag ang kumpol ng papel, dala ko yata maski saan. Kainaman na…

 

Ang istorya ay maaring mangyari at umikot sa isang tagong pook, sa isang munting sulok/ howtoplanwriteanddevelopabook.blogspot.com

Pag tayo ay lumilikha o nagsusulat ng sentimyento natin para sa isang pook, alin-alin ang isinasali, inaalis at iniiwan?  Sabi, mas impressions na lang ang practical na itala at ihayag sa ngayon.. Capture the scene in that one moment, we are in a constant flow. Sabagay, mahigit 20 taon na rin… May masasabi pa kayang bago, may maidadagdag pa sa mga naihayag at naitala na ng iba, may bagong liwanag pang magpapakita muli sa nasabing lunan? Ang lugar ay minsan pang silipin, masdan, i-appreciate at damhing may pagkukuro… Paano magka-ugnay ang lugar at ang nagsusulat – napadaan lang, sadya dating pinupuntahan o naligaw lang? Paano ipapaabot sa mambabasa ng isang nagsusulat o lumilikha ang damdamin niya para sa isang lugar?

 

Sa nakaraang post, naikwento ko si Eudora Welty, tanyag na regional writer na tumanggap ng Pulitzer Prize. Kilala siya sa husay niyang maglarawan ng lugar sa panulat. Sabi niya, kung wala raw lugar sa sulatin, walang kwento… Ang galing niya sa pagbibigay-buhay sa lunan ang pinilit gayahin o higitan pa, ng manunulat na si Alice Munro. Kakaibang mag-render ng isang pook sa panulat si Munro, tila bawat isang sulok doon ay iniilawan… Ang kapansin-pansin, matingkad ang elemento ng panahon sa kanyang writings – time element. Habang binabasa, mararamdamang ang characters ay nanghihinayang, nagugulat o, nagmamadali, para habulin – ang sandali – lipas na o papadating pa lamang?

Matingkad rin sa sulatin ng iba pang mga manunulat ang lugar sa kwento – ang setting… Nakilala ang mga panulat ni Miss Read sa Inglatera dahil sa kanyang fictional village – ang Thrush Green. Sa America, napamahal naman sa laksang tao sa maraming dekada ang manunulat at radio talent na si Garrison Keillor dahil sa kanyang fictional suburban community – ang Lake Wobegon. Tinanghal sa buong mundo ang galing ng panulat ni John Steinbeck dahil sa kanyang fictional na pamayanan – ang Salinas Valley. Sa kanilang mga sulatin, binuhay ng mga may-akda ang mga pangyayari at tauhan – sa isang tiyak na setting – pinuntahan, ginalugad at tinuklas din sa imahinasyon ng milyong mambabasang napukaw.

 

Noong unang panahon, sa isang malayong kaharian…./ englit-debs.blogspot.com

 

Kung ilang ilang dekada na ang layo natin sa mga nabanggit na authors. Isandaan hanggang 150 ang nakakaraan, popular ang nobela bilang anyo ng panulat at babasahin. Sa ngayon, mas coffee table books na … Kadalasan, binabasa na lang sila mula sa Kindle o sa tablet, tinitingnan na lang sa gitna ng paghihintay — sa meeting, sa sasakyan o sa in-order na inumin at pagkain. Mas maiksi at papalit-palit na rin daw ang attention ng mga nagbabasa, sabi… Bilang mga taga-kwento at tagagawa ng istorya, mahalaga pa ba sa atin ngayon ang lugar sa panulat? Paano natin iyon ipanapaloob sa entries – kuhang larawan man, tula o sanaysay – taglay ang mga payak nating iniisip at pakiramdam, pagkukuro at kapirasong pagkamalikhain? Paano natin hinahabi ang kamunting kwento, magpapasabi sa titingin o babasa, “Ay, gusto ko ryan. May naalala ako bigla…” 😉

 

mahahabang maiikling kwento

 

Sa ganyan siya nakilala, sa kanyang mahahabang maiikling kwentong nakakapukaw, set sa isang county sa Southern Ontario. Si Alice Munro ang aking tinutukoy, Canadian short story writer, itinanghal na Nobel Prize Winner for Literature, 2013.  Ahaha, sobrang tuwa ko nang unang mabasa ang balita. As in, feeling ko, kapamilya ko ang nanalo, hihi. Hindi naman niya ako kilala, ahihi… Isa lamang ako sa daang libo niyang tagahanga. Kung kilala ko sya? Konting-konti siguro, sa kanyang mga panulat… ^^

 

Si Alice Munro, isang magaling at bihasang kwentista/ http://www.npr.org

May pagka-pribado syang tao. Iyan din ang sabi tungkol sa kanya ng mga nailathalang features at panayam. Isa raw si Alice Munro sa relatively famous authors na sobrang maingat sa pribadong buhay, iwas sadya sa limelight. May asawa siya at tatlong anak (apat, pero namatay ang isa). Katagalan, naghiwalay sila at muling nag-asawa si Ms. Munro. Napakadalang niyang magpa-interview at sinisikap nya, walang camerang nagbabantay sa kanyang mga kilos. Mayroon nga pala siyang bookstore na ilang dekada na at andyan pa rin, ahaha. Marami na si Alice Munrong napanalunang writing awards at pinakasikat yata siyang contemporary writer sa Canada nitong huling dalawang dekada…

 

Ang swerte ko, ang una kong nabasa sa mga akda niya, ang una rin niyang aklat na nalimbag, Dance of the Happy Shades, collection of short stories. Ang ganda no’n! I mean, seriously, nabasa ko rin ang mga sumunod niyang likha. Hindi pa lahat, pero karamihan… Para sa akin, pinakamaganda ang una niyang libro – isa sa mga nabasang di ko malilimutan. Wow na panulat, as in, wow… Hindi ako sing-smitten sa mga sumunod nyang likha, for some reason. Pero, ang gagaling din, andoon pa rin ang kakaibang touch niya bilang author. Na para sa akin, parang walang katulad. May mga kahawig marahil, pero walang katulad, ahaha.

Maiiksing kwento ang sinusulat ni Alice Munro, iyon ang distinct sa panulat nya. Puro short stories, ahaha. Nakaka-curious – bakit maiiksing kwento lang, walang nobela?  Marami na rin ang nagtanong. Hindi ko maalaala ang sagot, sa totoo lang… Pero, dati, sabi-sabi, ang isang libro nya, nobela. Bilang fan, excited akong makahanap ng kopya… Tapos, tapos, noong makakita na at makabili, binasa ko agad, ahihi. Aba, wari ko,  di pa rin iyon nobela. Short story pa rin, mahaba nga lang, kaysa sa mga dati nyang naisulat, ahihi…  Yon, sabi sa mga nabasa ko later, erroneous PR lang daw ang balita. Short story collection pa rin ang nasabing aklat. Ang saya… 🙂

 

Ang husay-husay sa paglalarawan ng panulat ni Alice Munro. Halimbawa, sa kwento nya, ang setting ay sa bakuran ng bahay, ikukwento nya, ano ang mayroon sa yard – mga halaman, damo, sampayan, mga ipit ng damit, bangkong lumang-luma na, mga nakatambak na gulong sa sulok, scarf na naiwan sa may hagdanan at paano ang slant ng araw, ahaha. Tapos, ang galing din ng pag-ugnay niya ng slant ng araw sa expression ng mukha ng character sa kwento, paano nag-react ang bida sa pagkakita, halimbawa, sa mga gulong na nasa sulok. O, di kaya, sa lumang bangko. O, sa mga ipit sa sampayan, ahaha. Gaano man kaliit ang detalye, may connect sa istorya, ganoon siya magsulat…

 

Sabi ni Ms. Munro, si Eudora Welty raw ang author na nag-impluwensya ng mahigpit sa kanyang panulat. Regional writer si Welty, American, awarded ng Pulitzer Prize, nabuhay at nagsulat two decades earlier kay Munro. Southern rich ang pamilya ni Eudora Welty. School teacher ang ina niya, tulad rin ng school teacher ang Nanay ni Ms. Munro… Noong nakabasa na ako ng apat yata sa books ni Alice Munro, na-curious na ako sa buhay ko, haha, nagbasa na ako ng works ni Eudora Welty. Mahusay si Ms. Welty, astute magsulat… Pero, mas nagagalingan ako kay Munro, ahihi. Ang style ng idol ni Alice, parang photographic ang panulat, parang snapshots ang kanyang mga kwento sa mga nobela nya. Sa totoong buhay, journalist at photography enthusiast si Welty at mahusay siya sa kanyang larangan.

Pero para sa akin, mas may kurot ang mga kwento ni Ms. Munro at mas rounded yata? Ewan ko lang kung dahil Nanay si Alice at si Eudora ay single, ahaha. Pero, for some reason, parang matitigas ang istorya at pati ang point of view ni Ms. Welty? O, di kaya, dahil upper middle class si Welty, habang rural poor naman ang background ni Munro, farm girl na naging middle class suburban wife? Ahaha, hindi ko lang alam… May hawig, kahit paano, ang point of view and treatment ni Welty sa kanyang mga nobela sa panulat ni Virginia Woolf, isa pang astute na babaeng author at aristocratic din or well-off ang background. Hindi ko sadya alam, sa pakiwari ko lang…

 

Ang isa pang natatangi sa panulat ni Alice Munro, ang mga kwento nya ay umiikot sa isang dekada lamang, dekada kung kailan siya ay teenager sa farm na kanyang nilakihan. Sa isang interview, tinanong na siya tungkol dito, bakit… Sabi niya, iyon daw period na iyon ang kaya niyang i-illustrate ng may katarungan at iyon din ang malapit sa kanyang isip at pakiramdam. Ayon, ang characters sa kanyang mga akda, nabuhay at pumalaot sa iisang panahon, ahaha. Pero, pag binasa nyo, modern and contemporary na rin ang dating ng mga akda nya, marami na rin ang aspetong makabago… Iyon lang, may mga kwento pa siya sa pag-i-skin ng hayop – hanapbuhay ng ama niya noon sa rural Canada.

 

Hindi ko lang alam kung nasa lugar akong magsabi, pero ang author na nakikita kong malapit o hawig kay Alice Munro ang mga likha, sa women writers, si Grace Paley. May pagkakapareho ang ilang gawa nila, lalo sa pagkapa sa pakiramdam ng tao – kung ano ang nangyayari sa loob ng pagkatao ng tao, habang ganito o ganyan naman ang kanyang ikinikilos o sinasabi sa labas o sa publiko. Pero si Grace Paley, American modern writer (pumanaw kai-kailan lang), mahusay at nakilala sa iba’t ibang anyo ng panulat – nobela, maikling kwento at mga tula. Si Munro, pirming maikling kwento lang ang anyong ginamit at nakasanayan. Realism ang genre ni Paley, hindi malinaw kung realism rin bang matatawag ang mga sulatin ni Alice Munro. Parang hindi…

Mas sharp din yata ang mga likha ni Grace Paley, lalo pa at lantad siyang feminist. May panahon din, naging bahagi siya ng kilusang sosyalista. Walang markadong political involvement si Alice Munro, sa kabilang banda. Hindi ko alam kung may sinalihan o pinanigan siyang kilusan o samahan at kung may itinaguyod siyang pampulitikang paniniwala. Parang wala… In this sense, kakaiba si Ms. Munro. Karamihan sa mga manunulat na gumawa ng pangalan at nag-iwan ng marka sa panitikan, in one way or another, nakisali at nakialam sa panlipunang issues. Na, sa isang banda, nakatulong para ma-formulate ang kanilang mga paniniwala sa buhay, siya nilang ibinahagi sa publikong mambabasa.

 

Hindi ko masabi kung writer for writing’s sake ang liga ni Alice Munro. O, kung importante pa bang ilagay siya sa isang kahon o kategorya… May mga manunulat at kritikong nagkukumpara sa kanya kay Anton Chekhov, Russian author. Si Ginoong Chekhov, prolific writer at kilala sa istilong napakahusay sa pag-recreate ng mood at atmosphere sa kwento. Playwright, novelist at short story writer siya at isang medical doctor… Sabi ng mga kilala ring Canadian writers, si Alice Munro raw is the Canadian Chekhov. Parang ganoon nga ang kanyang panulat – kaya niyang dalahin ang mambabasa sa isang malayong panahon at ipanood at ipadama sa kanila ang mga pangyayari – parang andyan lang, nangyayari sa harapan.

Sabi ng mga pumili sa kanya para sa Nobel Prize, master of fiction daw si Ms. Alice Munro. Parang angkop na angkop ang paglalarawan sa kanya. Sa mga akda niya, makikita mo ang layers ng human interaction, ang daming ambiguities at very complex ang portrayal niya sa human nature. Iyong parang indirectly, sinasabi niya – hindi tayo pwedeng magkahon? Marami sa mga bida sa kanyang mga kwento ay babae at iyon din ang napapansin ng marami sa kanyang mga likha – very nuanced at may depth daw ang kanyang pagbibigay-hugis sa katauhan ng babae – ang babaeng napakaraming roles sa buhay. Sa maiikling kwento niya, hahanapin mo palagi at aabangan ang revelation, ang realization at ang irony, feature parati ng mahuhusay na short stories.

 

Para sa akin, writer’s writer si Alice Munro… Hala pa, basahin nyo works nya. 🙂 😉